ZABURZENIA FUNKCJI POKARMOWYCH
Dziecko, jeżeli nie ma nieprawidłowości anatomicznych, jest w stanie nauczyć się jeść normalne jedzenie. Nie można skazywać dzieci, a później osób dorosłych na przyjmowanie pokarmów w postaci „papki”, wlewania picia i narażania na ciągłą traumę związaną z częstym zachłystywaniem się.
Funkcje pokarmowe, czyli umiejętność ssania, koordynacji ssanie-połykanie-oddychanie, prawidłowego karmienia łyżeczką, picia z kubka, odgryzania, gryzienia, żucia, transportu pokarmu na języku, połykania. Umiejętności te kształtują się na bazie odruchów oraz doświadczeń (np. dziecko zbyt długo karmione jedzeniem typu „papka” będzie miało trudności z żuciem).
Dzieci przejawiające jakiekolwiek trudności w tym zakresie powinny być jak najwcześniej diagnozowane i objęte terapią neurologopedyczną.
Szczególnie:
- Wcześniaki, dzieci z nieprawidłowym napięciem mięśniowym, mózgowym porażeniem dziecięcym, zespołem Downa i innymi chorobami genetycznymi zwykle mają trudności z jedzeniem, zachłystują się, ulewają, słabo połykają ślinę.
- Dzieci z rozszczepami
Terapia polega na doborze odpowiedniego smoczka, łyżeczki, kubka, pozycji podczas karmienia oraz kształtowaniu i doskonaleniu tych umiejętności. Wykorzystując odpowiednie techniki karmienia możemy dziecku ułatwić jedzenie i picie. Ponadto, jeżeli spodziewamy się określonych trudności, bo na przykład obserwujemy nieprawidłowe reakcje i odruchy oraz napięcie mięśniowe, możemy zawczasu pracować nad integracją odruchów oraz wspierać dziecko w nabywaniu umiejętności jak najbardziej zbliżonych do prawidłowych.
Ważne, aby zaczynać jak najwcześniej i nie dopuścić do ukształtowania się nieprawidłowych nawyków.
Reakcje i odruchy odpowiedzialne za prawidłowe przyjmowanie pokarmu: ssania, połykania, gryzienia, trzymania w ustach, zaciskania zębów, żucia, odruch wymiotny, dłoniowo-bródkowy Babkina, reakcja oddychania-połykania,
- odruchy szukania: szukanie ustami, reakcja na jedzenie ( wzrokowa, węchowa, słuchowa, smakowa, kinestetyczna ), ustno-orientacyjna, ustno-poznawcza.
POŁYKANIE
Wszystkie dzieci z zaburzonym połykaniem, ulewaniem śliny należy objąć terapią mającą na celu kształtowanie i doskonalenie tej umiejętności.
Połykanie jest jednym z odruchów obecnych całe życie. Czasem dzieci rodzą się bez niego lub jest zbyt słaby, bywa też określany jako leniwy. Dzieci z nieprawidłowym napięciem mięśniowym, mózgowym porażeniem dziecięcym, zespołem Downa i innymi chorobami genetycznymi zwykle słabo połykają ślinę.
INFANTYLNE POŁYKANIE
Infantylny ( dziecięcy) wzorzec połykania podlega terapii neurologopedycznej.
Prawidłowy wzorzec połykania oraz pozycja spoczynkowa języka podczas oddychania mają wpływ na prawidłową artykulację głosek. Czynności biologiczne, takie jak oddychanie i funkcje pokarmowe ( gryzienie, żucie, odgryzanie, picie z kubka i przez rurkę, ściąganie pokarmu z łyżeczki, transport pokarmu na języku, połykanie) stanowią „ biomechaniczną bazę artykulacji”.
Nieprawidłowy wzorzec połykania może powodować wady zgryzu, wady wymowy, np. nieprawidłowemu połykaniu z tłoczeniem języka między zębami towarzyszy wadliwa (międzyzębowa) artykulacja głosek t,d,n,s,z,c,dz, czasem także l. W takim przypadku, terapię wad wymowy należy zaczynać od skorygowania prawidłowego połykania.
Infantylne połykanie ( dziecięcy wzorzec połykania) – występuje do około 3. roku życia. U niemowlęcia w połykaniu biorą udział wszystkie mięśnie twarzy, język leży płasko na dnie jamy ustnej. W trakcie połykania mocno zaciskają się usta.
Dojrzały ( somatyczny )typ połykania polega natomiast na tym, że w trakcie połykania czubek języka oraz jego boki stykają się z górnymi zębami i dziąsłami, zarówno przednimi, jak i bocznymi, szczęki przy tym rodzaju połykania są zaciśnięte, a w trakcie połykania usta są lekko zwarte.